Brama Krakowska – historia
Brama Krakowska jest jednym z najpopularniejszych symboli miasta. Powstała ona w XIV w. wraz z miejskimi murami. Do bramy z obu jej stron przylegały mury obronne, które opasały całe wzgórze staromiejskie. Przed bramą wykopano wtedy fosę, przez którą przerzucony był drewniany most.
Nazwę zawdzięcza ona historycznemu szlakowi, który prowadził z Krakowa przez Lublin do Wilna. Była punktem obserwacyjnym dla straży ogniowej, grano z niej również miejski hejnał. Zamieszkiwał ją również kiedyś zegarmistrz, który obsługiwał znajdujący się na niej zegar. Jej mury zbudowane są z cegły i kamienia, a nadbudowa z zeszklonej cegły. Budowlę nakrywa barokowy hełm z umieszczonym na jego szczycie monogramem SAR /Stanislaus Augustus Rex/ i datą 1782, który pochodzi z okresu przebudowy dokonanej przez Dominika Merliniego. Obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej umieszczono na
fasadzie bramy od strony Starego Miasta na początku XIX wieku. Około 1820 roku magistrat wymurował w bramie cztery sklepiki. W 1823 roku podczas reperacji wykonanej pod nadzorem Jakuba Hempla zostało zlikwidowane stare wejście od strony rynku i zastąpione wtedy całkiem nowym.
Kolejne zmiany w budynku Bramy Krakowskiej nastąpiły w 1839 roku – wybito framugę, aby umieścić w niej obraz patrona Lublina – św. Antoniego, a także przekształcono elewację frontową przedbramia. W latach 1844–1845 na wysokości ganków dla trębaczy urządzono żelazną galerię otaczającą dookoła wieżę. Galeria była również punktem widokowym dla straży ogniowej. W 1890 roku pobielono tynki i wyzłocono monogram królewski na szczycie.
Obecny wygląd bramy jest wynikiem prac konserwatorsko-budowlanych z lat 1959-64, wtedy to właśnie zostało jej przywrócone historyczny wygląd, a wnętrze zaadaptowano na potrzeby Muzeum Historii Miasta Lublina.